Synthese

Synthesetekst "De Koude Oorlog"

De Koude Oorlog is een periode van spanning tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie vanaf 1945 tot 1991. Er was geen sprake van een rechtstreekse oorlog, maar eerder van een gewapende vrede. Deze oorlog wordt gekenmerkt door een verbale intimidatie tussen de grootmachten, een wapenwedloop en een onrechtstreekse strijd via bondgenoten.

Oorzaken

De belangrijkste oorzaak van de Koude Oorlog is de ideologische tegenstelling tussen het kapitalisme en het communisme. Na de Russische burgeroorlog hadden de communisten onder leiding van Vladimir Lenin hun macht gevestigd en in 1922 de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (USSR) gesticht. Communisten streefden naar een revolutie van de arbeidersklasse, een politiek systeem dat dictatoriaal was en een economie die geleid werd door de overheid. Lijnrecht hiertegenover stond het vrije westen, dat een vrije markteconomie kende (kapitalisme) en een democratisch bestuurlijk systeem. De Amerikanen waren vanaf de jaren 1920 bang voor een uitbreiding van de communistische invloedssfeer.

Een andere grote oorzaak was het einde van de tweede Wereldoorlog. De Amerikanen en Russen kwamen elkaar tegen in Berlijn tegen hun strijd tegen Nazi-Duitsland. De Sovjet-Unie wou het communisme zoveel mogelijk verspreiden doorheen Oost-Europa en kwam gemaakte afspraken na de oorlog niet na. Hoe verliep dit verder? Dat staat hieronder beschreven waarbij we een kort overzicht schetsen van de Koude Oorlog.

Ontwikkelingen

Na het einde van de tweede Wereldoorlog werd beslist om het voormalige nazi-Duitsland op te splitsen in vier bezettingszonen met Amerikaanse, Russische, Engelse en Franse secties. Hierdoor kreeg Jozef Stalin macht over landen in Oost-Europa waar hij communistische regeringen liet installeren. Op 9 februari 1946 maakte Stalin in een toespraak in het Bolsjojtheater in Moskou voor het eerst in het openbaar duidelijk dat er een nieuwe tijd aangebroken was: duurzame vrede tussen het communisme en kapitalisme achtte hij onmogelijk. Winston Churchill, premier van het Verenigd Koninkrijk gaf hierover een speech en sprak over een 'IJzeren Gordijn' dat over Europa was neergedaald en het continent in twee blokken verdeelde.

Dit had als gevolg dat de twee blokken elk hun ideologie tot uiting lieten komen in voornamelijk hun politieke en economische besluiten. De Verenigde Staten boden militaire steun aan Europa en in juni 1947 richtten ze het Marshallplan op. Dit plan versterkte de zwakke economie die op dat moment in Europa heerste om te voorkomen dat ze communistisch zouden worden.

Na een communistische staatsgreep in Tsjecho-Slowakije en een blokkade in Berlijn door de Russen richtten de westerse geallieerden op 23 mei 1949 de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) op. Later dat jaar reageerden de Russen hierop met de stichting van de Duitse Democratische Republiek (DDR).

Rond dezelfde periode als de oprichting van DDR begon Mao Zedong met de oprichting van de communistische Volksrepubliek China. Zij steunden Noord-Korea met het aanvallen van Zuid-Korea dat door Amerika gesteund werd. De angst in de wereld werd groter omdat er ondertussen veel bomtesten werden gedaan langs beide kanten. Uiteindelijk eindige de Koreaanse Oorlog in 1953, maar officieel duurt ze nog steeds voort want ze hebben nooit officieel vrede gesloten.

In datzelfde jaar stierf de Russische leider Jozef Stalin. Hij werd opgevolgd door Nikita Chroesjtsjov en zei hij dat zijn voorganger Stalin misdaden had gepleegd, afgeweken was van de communistische lijn die Karl Marx en Vladimir Lenin hadden uitgezet. Hij was voorstander van een co-existentie, maar dit was niet altijd het geval. Toen de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) zich bij de NAVO voegde op 9 mei 1955, reageerde Sovjet-Unie met het Warschaupact. Dit was een militair samenwerkingsverband waarbij alle Oost-Europese communistische staten zich aansloten.

In datzelfde jaar 1955 brak de Vietnamoorlog. Amerika steunde Zuid-Vietnam met grondtroepen tegen het communistische Noord-Vietnam met veel slachtoffers als gevolg. Het begin van de Vietnamoorlog werd gevolgd door twee andere conflicten:

• De Hongaarse opstand, een massale volksopstand van achttien dagen die gericht was tegen het stalinistische bewind in de Volksrepubliek Hongarije. De aanvankelijk vreedzame opstand kostte duizenden burgers het leven.
• De Suezcrisis, een conflict over het bezit en de toegang van het Suezkanaal. Het leidde tot een oorlog in de Sinaï tussen Egypte aan de ene kant en Israël, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk aan de andere kant. Uiteindelijk moest het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk ertoe verplicht een wapenstilstand tekenen.

Het leven tussen DDR en BDR begon nog meer te verschillen toen op 13 augustus 1961 een 45 kilometer lange muur werd geplaatst in Berlijn. Deze muur moest ervoor zorgen dat niemand van de DDR naar het westen kon gaan. Niet veel later brachten de Russen de Tsar Bomba tot ontploffing. De grootste bom die ooit tot ontploffing is gebracht op onze wereld. De angst voor een kernoorlog werd groter en groter.

Het spannendste moment uit de hele Koude Oorlog was de Cubacrisis in oktober 1962. De Sovjet-Unie had kernraketten op Cuba laten plaatsen die een rechtstreekse bedreiging vormden voor Amerika. Op zaterdag 27 oktober 1962 brak bijna een kernoorlog uit, toen Russische schepen richting Cuba voeren met kernwapens aan boord. Een dag later maakte Radio Moskou bekend dat de schepen zouden terugkeren, waardoor een militair ingrijpen uitbleef.

Na deze gebeurtenis was er een adempauze, maar de Amerikaanse president John F. Kennedy nam meermalen de aandacht met speeches waarbij hij naar de Koude Oorlog refereerde. Het bekendste voorbeeld hiervan is:'Ich bin ein Berliner'.

Tijdens deze periode kwamen er ook meer en meer protestbewegingen tegen de Vietnamoorlog waardoor de Amerikanen zich meer en meer begonnen terug te trekken uit Vietnam.

Eind jaren 60 liep het weer mis. Op 27 juni 1968 verscheen het Manifest van 2000 Woorden, waarin Tsjechoslowaakse intellectuelen en studenten openlijk scherpe kritiek op het communisme uitten. Dit had als gevolg dat op 20 augustus 1968 Russische, Poolse, Hongaarse en Bulgaarse troepen het land binnentrokken en het verzet de kop indrukten.

De jaren erna staan bekend als de Détente. Dit was een periode van rust tijdens de Koude Oorlog. Het meest typerend voor de ontspanning in deze fase waren de Strategic Arms Limitation Talks (SALT). SALT I vond plaats van 1969-1972 en SALT II tussen 1972 en 1979. De afspraken dienden ervoor om al de verschillende lanceerinstallaties van beide partijen te reduceren.

Toen de Sovjet-Unie op 24 december 1979 echter Afghanistan binnenviel, was het gedaan met de ontspanning tussen Oost en West, maar beide partijen hielden zich aan de SALT-afspraken.

In 1985 werd Michael Gorbatsjov president van de Sovjet-Unie. Hij was hervormingsgezind en wilde een einde maken aan de wapenwedloop. In 1987 werd het INF-verdrag ondertekend door de Amerikaanse president Ronald Reagan en de Russische president. Dit beëindigde de nucleaire wapenwedloop tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie.

Op 9 november 1989 viel de Berlijnse muur. De val van de communistische regimes in Oost-Europa volgden al snel. In 1990 werd Oost- en West-Duitsland na een lange tijd weer één geheel. Uiteindelijk hield de Sovjet-Unie op te bestaan in 1991.

Afloop

De Koude Oorlog werd beëindigd door het verdwijnen van de Sovjet-Unie in 1991. Het verdwijnen van deze grootmacht heeft echter wel gevolgen gehad voor de rest van de wereld. Zo werd de Verenigde Staten, op politiek en militair vlak, de enige grootmacht in de wereld. Ook veranderde Oost-Europa politiek gezien van vorm en werden verschillende gebieden onafhankelijk. De communistische regimes verdwenen en andere regimes kwamen in de plaats.